Gasten: Erik Scherder, Bram Orobio de Castro en Ronnie van Diemen

In aflevering 31 van de Sport & Samenleving podcast spreken we met Bram Orobio de Castro, hoogleraar Orthopedagogiek bij de Universiteit van Amsterdam, Ronnie van Diemen, voorzitter van Jeugdzorg Nederland, Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Van de toenemende druk op de jeugdzorg tot de impact van bewegingsarmoede op de hersenontwikkeling van jongeren: we bespreken de uitdagingen, maar vooral ook de kansen. Hoe kunnen gemeenten, sportverenigingen en beleidsmakers samenwerken om de jeugd van nu de beste start te geven? En welke slimme keuzes moeten lokale politici maken richting 2026?

Show notes:

• NOS: Commissie: reparatieplan voor de jeugdzorg is te mager
• Groeipijn: Advies Deskundigencommissie Hervormingsagenda Jeugd
• KidsRights Index 2023: ‘Nederland daalt 16 plaatsen op KidsRights Index en schendt een aantal fundamentele kinderrechten’
• Loket Gezond Leven – Wat is preventie?
• Nederlands Jeugdinstituut: Wat is een goede schermtijd voor mijn kind?
• Nederlands Jeugdinstituut: Minder kinderen fietsen naar school
• RIVM: Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024. Kiezen voor een gezonde toekomst
• Divosa: ‘Geen gezelligheid, maar school en werk’

In deze podcast duiken we in de toekomst van sport, beweeg en gezondheidsbeleid, met inzichten van Bert van Oostveen (Kenniscentrum Sport en Bewegen), Hugo van der Poel (voormalig directeur Mulier Instituut) en Femke Roest (coördinator buurtsportcoaches Team Sportservice).

We bespreken:

✅ De impact van bezuinigingen op buurtsportcoaches en sportakkoorden.

✅ Het belang van bewijslast en samenwerking om sport en bewegen lokaal hoog op de agenda te houden.

✅ Hoe kunnen de landelijke kennisinstituten samenwerken met de lokale praktijk en zorgen voor wetenschappelijke onderbouwing?

✅ Gemeenteraadsverkiezingen 2026; met kennis en data het politieke draagvlak voor sport en bewegen vergroten.

Show notes:

• Kenniscentrum Sport & Bewegen
• Mulier Instituut
• Allesoversport.nl – SROI: dit is het maatschappelijke rendement van sport en bewegen
• Kenniscentrum Sport & Bewegen – erkende interventies
• Loket Gezond Leven – erkende interventies
• Allesoversport.nl – sport heeft direct positieve invloed op je gevoel van welzijn

Wist je dat Nederland Europees kampioen zitten is? Met ons initiatief Samen maken we Nederland kampioen bewegen willen we, samen met onze partners en opdrachtgevers, bewegen toegankelijk en leuk maken voor iedereen, zodat we zorgen we voor een gezonder en gelukkiger Nederland. 

Nederland Europees kampioen zitten

Nederlanders zitten het meest van alle Europeanen. Maar liefst 26% van de Nederlanders zit gemiddeld meer dan 8,5 uur, blijkt uit cijfers van TNO (2024). Wij geloven dat sport, bewegen en een gezonde leefstijl dé sleutel zijn tot een gelukkiger leven, en dat gunnen we iedereen. Of het nu gaat om scholen, buurten, sportverenigingen, zorgcentra of in de wijk: wij helpen overal om met beweging het verschil te maken. 

Met het initiatief Samen maken we Nederland kampioen bewegen willen we, samen met onze partners en opdrachtgevers, bewegen toegankelijk en leuk maken voor iedereen, zodat we zorgen we voor een gezonder en gelukkiger Nederland. Ontdek hoe we samen impact maken en Nederland gezonder en gelukkiger krijgen. Doe mee en laten we samen in actie komen!

Samen in beweging 

De campagne legt de nadruk op samenwerking met onze opdrachtgevers en partners. Want alleen door samen te werken, kunnen we een verschil maken in de levens van mensen door beweging toegankelijker, leuker en vanzelfsprekender te maken. Samen maken we impact op miljoenen levens. Samen maken we Nederland kampioen bewegen!  

Ontdek de voordelen van onze vernieuwde website 

Onze vernieuwde website biedt slimme tools en handige nieuwe functies. We hebben een verbeterde zoekfunctie, het sollicitatieproces is sneller, activiteiten zijn beter zichtbaar en iDEAL-betalingen zijn nu mogelijk. In sommige gemeenten zijn ook nieuwe Sport- en Speluitleen-webshops live gegaan: perfect voor inwoners, scholen en verenigingen. Een krachtige online etalage die beweging stimuleert! 

Doe je mee?

Ondanks goede voornemens en ideeën blijft het lastig om die stap naar meer beweging te zetten. Samen zorgen we ervoor dat iedereen in Nederland, van 0 tot 100 jaar oud, niet alleen beweegt, maar ook tot bloei komt. Ontdek onze nieuwe website en de campagne. Vraag bijvoorbeeld de Zit-niet-stil-kalender aan, vol met leuke tips om meer te bewegen op je werkdag. 

Een goed ontworpen leefomgeving helpt inwoners om meer te bewegen en gezonder te leven. Toch werken collega’s van het fysieke domein en het gezondheidsdomein nog lang niet altijd samen binnen gemeenten. Nanda Timmerman vertelt hoe zij deze werelden dichter bij elkaar brengt, door zowel het BVO-model als het model Positieve Gezondheid in te zetten.

De Omgevingswet stelt dat gemeenten gezondheid moeten meenemen in hun visie en plannen voor de openbare ruimte. Gezondheid is een breed begrip. Voldoe je al aan de eisen van de Omgevingswet als je zorgt voor schone lucht en daarmee gezondheidsschade voorkomt (gezondheidsbescherming)? Of ga je een stap verder en richt je de openbare ruimte bewust in om meer bewegen te stimuleren (gezondheidsbevordering)? Dat laatste lukt alleen als collega’s uit de domeinen sport, gezondheid en ruimte intensief samenwerken. En dat is helaas nog niet overal de praktijk. 

De Provincie Noord-Holland heeft een extra regeling waarmee meer sportevenementen in aanmerking kunnen komen voor sponsoring. Hiermee kunnen organisaties ook voor Nederlandse Kampioenschappen, internationale toernooien en internationale wedstrijden een sponsoraanvraag indienen.

De provincie wil deze sportevenementen mogelijk maken om zo meer mensen met sport in contact te laten komen, hen ervoor te enthousiasmeren en zo een impuls aan de breedtesport te geven. Selectie van de te sponsoren sportevenementen is o.a. naar het type evenement, sport, de invulling van breedtesport en naar spreiding in tijd en over de regio’s.

Er is € 100.000,- voor deze evenementen beschikbaar, ook aanvragen voor wat kleinere bedragen kunnen worden ingediend.

Om sponsoring aan te vragen kan het beste gebruik worden gemaakt van dit formulier. Uit de aanvragen worden evenementen gekozen die voor ondersteuning in aanmerking komen. Het budget is beperkt, de organiserende clubs en verenigingen kunnen hun sportevenement het beste zo snel mogelijk aanmelden. Het gaat daarbij om evenementen die nog in 2024 plaatsvinden.

Meer informatie is te vinden op de website van de provincie Noord-Holland.

Maar liefst driekwart van de Nederlanders vindt dat de overheid gezond gedrag moet stimuleren en dat de overheid moet investeren in het financieel toegankelijk houden van sport voor iedereen. Eenzelfde aandeel denkt dan ook dat de btw-verhoging op betaalde sportoefening een negatieve invloed heeft op de volksgezondheid.

16 augustus 2024, Halfweg

In Nederland zijn er 10 miljoen sporters. De prestaties van TeamNL op de Olympische Spelen in Parijs en van het Nederlands Elftal op het EK maken ons niet alleen trots, maar benadrukken ook waarom sport zo’n belangrijke rol speelt in onze samenleving. Sport verbindt, inspireert, houdt ons gezond en biedt kansen voor iedereen, ongeacht achtergrond of financiële situatie.

Laten we ervoor zorgen dat sport toegankelijk blijft voor iedereen, zodat de winst van sport en bewegen niet verloren gaat.

Btw-maatregel raakt Nederlander in de portemonnee

De extra kosten van de btw-verhoging op sport worden voor de consument geschat op ca. € 223 miljoen (overheid.nl). Met een btw-verhoging op sport wordt de bal bij de verkeerde doelgroep gelegd. Minder mensen zullen gaan sporten en daarnaast zullen ze ook minder sportevenementen bezoeken. Immers de dagelijkse kosten van Nederlanders stijgen al enorm. Geen wonder dat de maatregel op weinig enthousiasme kan rekenen.

Uit het Ipsos I&O onderzoek blijkt dat onder Nederlanders, van links tot rechts, weinig draagvlak is voor de btw-verhoging op sport. Bij de kiezers van de coalitiepartijen geeft maar liefst 73% aan de maatregel geen goed idee te vinden. Onder de kiezers van oppositiepartijen ligt dat percentage nog hoger, namelijk op 84%. Het is niet vreemd dat er weinig draagvlak is onder kiezers van coalitiepartijen; geen van deze partijen kondigde de btw-verhoging op sport aan in de verkiezingsplannen.

Gevolgen btw-verhoging voor gezondheid groot

De voorgenomen btw-verhoging op sport heeft verstrekkende gevolgen voor onze samenleving. Mogelijk kunnen honderdduizenden Nederlanders hun sport-abonnement 1 opzeggen als gevolg van de btw-verhoging die zorgt voor hogere prijzen voor de sporter. Ook het Ipsos I&O-onderzoek onderschrijft dat 12% van de Nederlanders door de btw-verhoging minder verwacht te gaan sporten, dat zijn zo’n 1,8 miljoen Nederlanders. Tegelijkertijd heeft 50% van de Nederlanders matig of ernstig overgewicht en nemen de zorgkosten verder toe (Cijfers en feiten overgewicht | Loketgezondleven.nl).

Oproep aan politiek

Wat voor een land willen we zijn? Een land van sporters of zittenblijvers? Sporters in heel Nederland laten van zich horen om Nederland in beweging te houden. Voor alle fitnessers, voetballers, zwemmers, judoka’s, zwemmers, tennissers en schaatsers roepen wij de politiek op: ‘Houd sport betaalbaar en toegankelijk voor iedereen. Sport gaat niet vanzelf!’

Onderzoeksverantwoording
Deze resultaten zijn gebaseerd op een onlineonderzoek van Ipsos I&O in opdracht van POS (Platform Ondernemende Sportaanbieders) onder een representatieve steekproef van 1.016 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding en regio zijn door middel van een weging gecorrigeerd. De onnauwkeurigheidsmarges bij dit onderzoek (uitgaande van een betrouwbaarheidsinterval van 95%) lopen uiteen van ongeveer 1% tot 3%. De gegevens zijn verzameld van 26 juli tot en met 29 juli 2024.

Deze campagne ‘Nederland verliest!’ is een initiatief van Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS), NL Actief, NOC*NSF, KNVB en KNLTB. En komt tot stand met medewerking van Maatschappelijke Organisaties in de Sport (MOS), Beweegalliantie, Sportkracht12 en Vereniging Sportbedrijven Nederland. 

In aflevering 25 van de podcast Sport & Samenleving praten we met Kirsten Evenblij, consultant Valpreventie bij VeiligheidNL, Diek Scholten, coördinator voor de samenwerkende eerstelijns zorg en Daphne Tervelde, buurtsportcoach bij Team Sportservice.

Deze podcast staat in het teken van vitaal ouder worden, met name over de uitdaging in het verminderen van het aantal valongevallen bij ouderen en de schadelijke gevolgen daarvan voor het individu. We spreken ook over de groeiende druk die valongevallen leggen op de gezondheidszorg.

Bijzonder leuke extra: we hebben Ellis, deelnemer aan een valpreventiecursus, bij haar thuis opgezocht. We spreken met haar over de impact van valrisico op haar leven, en hoe de cursus valpreventie haar leven weer een stuk fijner heeft gemaakt.

Show notes:

• Overzicht valpreventieve beweeginterventies – VeiligheidNL
• De Losse Heupen Club – Team Sportservice
• Gemeenten aan zet voor valpreventie bij ouderen – ValpreventieNL
• Het Leefstijlloket in Hilversum

Begin 2023 zijn de prijzen voor energie in korte tijd enorm gestegen. Voor veel mensen was dit de aanleiding om thuis na te denken hoe de energiekosten omlaag konden. Sportverenigingen hadden hier uiteraard net zoveel last van als huishoudens. Tennisclub Leerdam had al zonnepanelen op het dak van de kantine liggen en ledverlichting op de zeven banen. Toch waren de gestegen energieprijzen aanleiding om nogmaals na te denken over verduurzaming met behulp van Utrechtse Plus, ondanks de aanstaande verhuisplannen. ‘De geplande verhuizing heeft ons niet tegengehouden.’

We spreken met Arnoud van ‘t Hof (secretaris) en Jaap Beverloo (parkcommissie) over de verduurzamingsplannen van Tennisclub Leerdam en hun ervaring met Utrechtse Plus.

Jullie zijn al langere tijd bezig met verduurzaming van jullie vereniging. Hoe is dit begonnen?

Arnoud: ‘In 2016 zijn we begonnen met het leggen van zonnepanelen op het dak van de kantine en toen hebben we ook al de baanverlichting vervangen door ledverlichting, met dank aan subsidies van (toen nog) gemeente Leerdam. Toen begin dit jaar overal de energieprijzen omhooggingen, zijn wij in gesprek geraakt met de clubondersteuner David van Utrechtse Plus. De start van dit verduurzamingstraject van de provincie Utrecht kwam voor ons op een goed moment.’ ‘Vanaf het begin hebben we aangegeven dat we van plan zijn te verhuizen, dus alle investeringen die we zouden doen, moesten wel mee te nemen zijn naar een nieuwe locatie,’ aldus Jaap.

Wat is voor jullie de aanleiding om te verhuizen?

‘We worden te groot. Al jaren groeit ons ledenaantal gestaag met ongeveer 5 procent. In 2021 zijn we van 6 naar 7 banen gegaan, waarvan er nu 2 zijn ingericht voor padel. Dat is een impuls geweest voor het ledenaantal. Echter is de rek er bijna uit. Door het online boekingssysteem kunnen mensen zien welke tijden beschikbaar zijn om een baan te reserveren. De leden zijn vooralsnog tevreden, maar als blijkt dat op den duur mensen overwegen hun lidmaatschap op te zeggen vanwege de drukte, zullen we moeten kiezen voor een ledenstop. Het liefst willen we verhuizen naar een plek waar we meer banen kunnen realiseren, zonder in te boeten op clubsfeer en kosten.’ ‘We zijn nu aan het wachten op de gemeente, tot zij met een nieuwe mogelijke plek komen.’

Hoe is de aanstaande verhuizing van invloed op jullie keuzes voor verduurzaming?

‘Uit de energiescan van De Groene Club bleek onder andere dat onze ketel aan vervanging toe is. Er werd geadviseerd over te gaan op infraroodpanelen, omdat deze minder energie zouden verbruiken en gerichter warmte kunnen afleveren. Deze zouden meeverhuisd kunnen worden. Een goed argument, maar toch wilde de club deze gok niet nemen. We hebben nog geen nieuwe locatie op het oog en daarmee weten we ook niet of die infraroodpanelen daar gebruikt zullen gaan worden. We hebben er uiteindelijk voor gekozen om dit niet te doen, en hopen dat onze huidige ketel het nog volhoudt tot aan de verhuizing.’

Welke plannen voor verduurzaming hebben jullie naar aanleiding van het adviesrapport wél gemaakt?

Jaap: ‘Wat we wel hebben gedaan: de gasboiler vervangen door een elektrische boiler. Hierdoor is ons gasverbruik gereduceerd.’ Arnoud: ‘Verder bleek ook uit het doormeten van onze apparaten dat we enkele koelkasten hebben die te oud waren en veel energie verbruikten. Deze gaan we dus op korte termijn vervangen voor nieuwe exemplaren.’

Hoe was je ervaring met Utrechtse Plus en het advies van De Groene Club?

‘Het contact met beide partijen is goed geweest. We wisten al dat we op de goede weg waren, maar door zo’n bezoek van een energie-expert krijg je de bevestiging dat de keuzes die je gemaakt hebt, goed uitpakken. Er is niets uit naar voren gekomen dat we over het hoofd hadden gezien. Toch helpt het je op een andere manier kijken naar je energieverbruik, het houdt je scherp,’ zegt Arnoud. Jaap: ‘We hebben binnen onze vereniging ook mensen rondlopen met veel kennis over verduurzaming. Desondanks zijn we blij dat we de hulp van Utrechtse Plus en het advies van De Groene Club gekregen hebben.’

Hoe verliep de besluitvorming van de maatregelen?

Arnoud: ‘Als bestuur zijn wij nauw betrokken bij de verduurzamingsmaatregelen. Hierdoor zijn de lijntjes kort en is de beslissingsbevoegdheid hoog. Uiteraard leggen wij beslissingen eerst voor tijdens de ALV, maar doordat we er al veel kennis van hebben, waren de beslissingen voor ons makkelijker te nemen.’

Hebben jullie nog tips voor andere clubs?

‘Er zijn altijd redenen waarom je verduurzamingsplannen kunt uitstellen. Geen budget, aanstaande verhuizing. Maar het is slim om het rekensommetje te maken. Niets doen kost soms veel geld. Bovendien zijn er veel regelingen en subsidies mogelijk, verschillend per gemeente.’

Open brief aan Den Haag

Beste politici,

Wij maken ons grote zorgen. Inwoners van Nederland worden steeds ongezonder. De mentale weerbaarheid van jongeren staat onder druk. In onze samenleving krijgt niet iedereen gelijke kansen. We ontmoeten elkaar minder en polarisatie neemt toe. Sport kan op vele manieren bijdragen aan de oplossing.

Sport maakt ons gelukkig. Het geeft ons een goed gevoel. Als je in de sportschool weer eens je grenzen hebt verlegd. Als je tóch de bank hebt verruild voor een rondje met je wielrenclub. Als je revalideert na een ernstig ongeluk. Als je als trotse oudercoach langs de lijn staat. Of als je met je team een fantastische wedstrijd hebt gespeeld. Dat gevoel gunnen we iedereen.

Sport en bewegen zijn belangrijk voor een sterk en vitaal Nederland. Want sport maakt ons fysiek en mentaal gezond. Sport laat zorgkosten dalen. Sport brengt mensen samen en maakt ons trots op de prestaties van onze (top)sporters.

Maar sport gaat niet vanzelf. Daarom is onze oproep aan de politiek in Den Haag:

Kom in beweging! Zet de kracht van sport in voor een sterker Nederland.

Maak het mogelijk dat iedereen dichtbij huis kan sporten en elkaar kan ontmoeten. Verbind sport en school zodat kinderen meer bewegen. Zorg dat sport een goede plek krijgt in de wijkzorg, in de jeugdzorg en op andere plekken waar het zo nodig is. Zet sport dus in op alle beleidsterreinen: in het onderwijs, in de zorg, bij het inrichten van de publieke ruimte en in het natuurbeleid.

Wat voor land willen we zijn?
Een land van zittenblijvers?
Of een land van sporters?

Veel succes bij de verkiezingen en de formatie. Vergeet niet om ook in deze drukke tijd uw sportkleren aan te trekken!

Met hartelijke groet,
Mede namens onze sporters en sportliefhebbers,

KNVB,
Maatschappelijke Organisaties Sport
Platform Ondernemende Sportaanbieders
Sportbedrijven Nederland
Sportkracht12
NOC*NSF

Feest vieren, dáár moeten kinderverjaardagen op school over gaan. Niet om de inhoud of de grootte van een traktatie. JOGG-regisseur Sanne Meerman van Team Sportservice (lees hier meer over JOGG) staat hier volledig achter. Samen met projectleden van Jong Leren Eten Utrecht, de Gezonde School en leefstijlgezinscoach Christa Schilperoort- van der Kooij heeft Sanne een nieuw feestbeleid gedemonstreerd op een school in de gemeente Stichtse Vecht… En met succes!

Waarom overstappen naar een feestbeleid?

Nu veel gezinnen steeds moeilijker kunnen rondkomen en overgewicht toeneemt, is trakteren een onderwerp ter discussie geworden. Het landelijk initiatief Wie jarig is viert feest roept scholen daarom op om hun traktatiebeleid om te zetten in een feestbeleid. Dus niet meer trakteren, maar feest vieren in de klas en de jarige in het zonnetje zetten!

Het idee is misschien even wennen, maar het heeft veel voordelen. Zo doen financiële verschillen tussen ouders er niet meer toe, zijn er geen discussies meer over inhoud en hebben ouders geen stress bij het maken of kopen. Daarnaast is het voor het kind én de klas een feestje!

“Maar liefst 20 van de 23 kinderen op deze school willen op deze manier hun verjaardag vieren.”

Lokale JOGG-regisseur

Tijdens de Week voor de Gezonde Jeugd demonstreerde collega Sanne, samen met de Gezonde School-adviseur Anne-Maaike en leefstijlgezinscoach Christa het feestbeleid op Montessorischool het Mozaïek in Maarssen. Naderhand was er tijd om het feestbeleid te evalueren. Maar liefst 20 van de 23 kinderen gaven aan op deze manier hun verjaardag te willen vieren! Een fantastisch resultaat! Alle groepen van de school hebben een feestkist ontvangen. Het houten feestkistje kunnen de leerlingen helemaal eigen maken.

Wordt vervolgd

De demonstratie van dit feestbeleid is door de pers opgepakt. Naast het artikel in het AD, merken we als Team Sportservice dat er veel belangstelling is voor dit initiatief. Logisch ook, want het feestbeleid raakt veel uitdagingen die op dit moment spelen in de maatschappij. Denk aan kansengelijkheid, meer activiteit in het onderwijs, geen ongezonde traktaties, geen stress onder ouder en kind met betrekking tot trakteren.

Nu de reacties landelijk zo positief zijn, is de projectgroep in Stichtse Vecht extreem gemotiveerd om het feestbeleid bij nog meer basisscholen in Stichtse Vecht onder de aandacht te brengen.

Zelf aan de slag met het feestbeleid?

Het feestbeleid is ook geschikt voor een kinderopvang of BSO. Wil jij als JOGG-regisseur, projectmedewerker, school, kinderopvang of BSO aan de slag met het feestbeleid? Kijk dan voor meer informatie op wiejarigisviertfeest.nl. Of neem contact op met jouw lokale JOGG-regisseur.

* In de gemeente Stichtse Vecht voert Sanne haar rol als JOGG-regisseur uit onder Sportpunt Stichtse Vecht. De gemeente Stichtse Vecht heeft Team Sportservice deze opdracht gegeven.